Kurkuma
Veel onderzoek in het AMC gaat over medicijnen met ingewikkelde namen die gunstig zouden kunnen uitpakken voor patiënten. Soms stort een onderzoeker zich op een iets simpeler klinkend product. Zoals Michal Heger van de afdeling Experimentele Chirurgie. Hij doet onderzoek naar de anti-kankerwerking van geelwortel of kurkuma, gewonnen uit een tropische plant.
Geelwortel is bekend van het gele poeder dat in menig kruiden rekje staat, en dat in de Aziatische keuken veel wordt gebruikt om rijst geel te kleuren. Het is armeluissaffraan, een goedkoop alternatief voor het veel duurdere saffraan (meeldraden van bloemen) waarmee je ook gele rijst krijgt. ‘Bizar dat een poeder dat voor een paar euro in de supermarkt te koop is zo’n krachtige werking heeft’, verwoordt Heger zijn fascinatie voor kurkuma.
Vlak voor de zomer kreeg hij voor zijn onderzoek naar geelwortel tachtigduizend euro subsidie extra van de Stichting Nationaal Fonds tegen Kanker. Eerder stelde de Stichting al 200.000 euro beschikbaar. Daar blijft het niet bij. Er zijn meer partijen die baat hebben bij aandacht voor de geelwortel. Het is een aardige sierplant met fraaie witte, roze of paarse bloemen. Dus is de campagne Roots for Moods verzonnen om de Nederlanders kennis te laten maken met de ‘gezonde’ plant in de vensterbank of tijdens het koken. Zo ontstond een alliantie van de onderzoeksgroep van Heger, de kurkumatelers, een kruidenfirma en de Stichting Nationaal Fonds tegen Kanker.
Eind mei begon een verkoopactie bij tuinders. Van elke verkochte kurkumaplant gaat een kwartje naar het AMC. ‘Ook via die weg is er al een paar duizend euro binnen’, glimlacht Heger. Voor alle duidelijkheid, de kurkumaplant die hier wordt verkocht, is niet de plant waarvan de wortels worden gebruikt voor het gele poeder. In Nederland is de Curcuma angustifolia te koop, terwijl het geneeskundige kruid van de plant komt met de Latijnse naam Curcuma longa, die vooral in India en Pakistan groeit.
Het AMC doet mee om het onderzoek naar het kruid in goede banen te leiden. Maar hoho, onderzoek naar zo’n plant, riekt dat niet erg naar alternatieve kruidengeneeskunde en is het principe van evidence based medicine hier niet ver te zoeken? Heger zucht: ‘Ik ken en begrijp de scepsis. Daarom vind ik dit soort onderzoek in het AMC heel belangrijk. Dat je op een goede manier in een gerenommeerd instituut kijkt of een stof zo direct uit de natuur werkelijk bruikbaar is bij de behandeling van patiënten.’
Alle processen
Heger speurt binnen het AMC niet als enige naar veelbelovende middelen tegen kanker die rechtstreeks uit de natuur komen. Hoogleraar Experimentele Oncologie Jan Paul Medema onderzoekt betulinezuur, een stof die wordt gewonnen uit de schors van de witte berk.
Voor dit soort plantaardige producten is de toepassing in het lichaam nogal ingewikkeld. Uiteraard zijn er veel stoffen te vinden die een anti-kankerwerking hebben. Probleem is dat ze vaak keurig hun kunstje doen in gekweekte cellen in een reageerbuis, maar niet per se in het menselijk lichaam. ‘Het is al jaren bekend dat curcumine, de werkzame stof in de kurkumaplant, een sterke anti-kankerwerking heeft’, zegt Heger. ‘Die is echter afwezig als het poeder wordt gebruikt om rijst geel te kleuren. De medicinale werking is allang weg voordat de kurkuma in het lichaam komt. Want curcumine kan niet goed tegen licht, water en zuurstof en ook het koken bevordert de werkzaamheid niet. Daarnaast wordt het slecht opgenomen uit de darmen, afgebroken in het bloed, en omgezet naar een inactieve vorm door de lever. Curcumine is dus in principe effectief tegen darmkanker zolang het stofje intact aankomt.
Dus ga niet zomaar geelwortel eten tegen kanker
In ideale omstandigheden, legt Heger uit, grijpt geelwortel in op alle processen die kenmerkend zijn voor kankercellen. Het remt uitzaaiingen, gaat de vorming van bloedvaten in een tumor tegen, remt de aanmaak van groeifactoren, stimuleert de anti-groeifactoren, remt de oneindige celdeling en stimuleert dat de cellen dood gaan.
‘Veel bestaande vormen van chemotherapie grijpen meestal in op één van deze processen. Bij het juist toedienen van curcumine is dat dus niet het geval. Bovendien zijn chemotherapeutica duur en schadelijk voor normale cellen, terwijl curcumine goedkoop is en een beschermende werking biedt voor gezonde cellen. Dit wordt bevestigd door meervoudige klinische trials die met curcumine worden uitgevoerd.’
Er is nog één probleem, hoe krijg je curcumine werkzaam in de tumor?
De theorie is om met de curcumine de tumor te verzwakken. Het middel krijgt dan de tijd om ‘sloopwerk’ te verrichten. We maken we de kanker murw met geelwortel, de "Mike Tyson" sturen we erop af die de knock-out uitdeelt.’
De hoop van Heger is dat de behandeling met curcumine de periode fors kan verlengen en dat in het meest gunstige scenario een mogelijkheid wordt gevonden de patiënt te genezen.
Kurkuma bij artritis en artrose
De Ayurvedische geneeskunde in de Indiase geneeskunst wordt Curcuma longa (kurkuma) al heel lang gebruikt voor ontstoken gewrichten. Het gele pigment kurkumine is het actieve bestanddeel. In een dubbelblind onderzoek bleek deze stof even goed te werken als fenylbutazon om ochtendstijfheid en zwelling van gewrichten terug te dringen en het lopen te bevorderen.
Is Kurkuma inderdaad even efficient als Prozac ?
In deze studie werd een groep van 60 mensen onderzocht. Ze werden toegewezen tot een van drie groepen en dit gedurende 6 weken: die van 1000 mg kurkuma extract per dag, een van 20 mg fluoxetine per dag en een derde met een combinatie van beide. Een standaard test genaamd de "Hamilton Rating Scale for Depression" werd gebruikt om de studie uit te voeren. Bij alle groepen werden verbeteringen vastgesteld. 64,7 % bij de tweede en 62,5 % bij de eerste groep, en het beste effect bij de gecombineerde groep: 77,8 %. De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat beide stoffen ongeveer even werkzaam waren. Dit is de eerste op mensen uitgevoerde studie die aantoont dat kurkuma antidepressief kan werken, alhoewel studies op dieren al hebben gewezen op het effect op de stemming.
Groei van nieuwe hersencellen
Producten met kurkuma helpen ontstekingen aan de hersenen bestrijden & stimuleren de groei van nieuwe hersencellen. Onderzoekers veronderstellen dat kurkuma helpt om niet-conventionele antidepressiva te stimuleren, en dat ze ook helpen bij de productie van neurotransmitters zoals serotonine en dopamine, die kunnen de strijd met depressies aangaan. Het helpt op meerdere unieke manieren. Zo bestrijdt kurkuma hersenontstekingen en stimuleert het de neurogenesis, de ontwikkeling van nieuwe hersencellen. Deze twee factoren dragen bij tot de ontwikkeling van een depressie. Vroeger was men van oordeel dat het menselijke brein tijdens de volwassenheid geen nieuwe cellen meer kon aanmaken. Nieuw onderzoek heeft aangetoond dat dit niet klopt. Volwassenen kunnen dus wel degelijk neuronen aanmaken in de regio van het brein die we de hippocampus noemen, de plek waar de herinneringen worden opgestapeld. De vernieuwing van de hersencellen geeft niet alleen elasticiteit aan de hersenen mee, maar ze lijken ook bij de dragen tot de bescherming tegen stress en bij het voorkomen van een depressie.
Conclusie
De resultaten van de laatste studie zijn duidelijk significant. Veel mensen reageren niet goed op de klassieke middelen tegen een depressie, en dit nieuw onderzoek legt iets unieks op tafel!
Wenst u meer informatie hierover?
Bel dan met een van onze medewerkers van Check-up And Health.
Curcumine/kurkuma is te bestellen via onze webwinkel.